یکی از قطعات مهم در لپ تاپ (نوت بوک) ها که نقش کلیدی در توانایی ها و قدرت پردازشی لپ تاپ دارد، پردازنده گرافیکی (GPU) است. به همین دلیل در خرید لپ تاپ باید به کارت گرافیک بکار رفته در آن توجه ویژه ای شود. اما تنوع گرافیک های لپ تاپ بسیار بالا است و انتخاب یک مدل مناسب کار آسانی نخواهد بود.
در نوشتار پیش رو به تشریح مهم ترین نکات در انتخاب گرافیک لپ تاپ و معرفی بهترین گرافیک های نوت بوک بازار و دنیا می پردازیم.

کارت گرافیک لپ تاپ چیست و بهترین گرافیک لپ تاپ را چگونه انتخاب کنیم؟
لپ تاپ‌ها از نظر داشتن پردازنده گرافیکی (GPU) به دو دسته شامل مجهز به گرافیک داخلی (Integrated) و گرافیک مجزا (Dedicated) تقسیم می‌شوند. در لپ تاپ‌های با گرافیک داخلی که از آن به عنوان مجتمع هم یاد می‌شود، پردازنده گرافیکی بخشی از CPU است و قیمت کمتری دارد اما قدرت بالایی هم ندارد و کاربرد آن عمدتاً به کارهای ساده محدود می‌شود.
گرافیک داخلی لپ تاپ برای استفاده عمومی چون وب گردی، تماشای فیلم و در موارد زیادی هم اجرای بازی‌های سبک یا قدیمی کافی یا دست کم قابل قبول است اما از عهده کارهای سنگین‌تر چون اجرای بازی‌های روز (گیمینگ) بر نمی‌آید.
در طرف مقابل لپ تاپ‌های با گرافیک مجزا قدرت به مراتب بیشتری نسبت به گرافیک داخلی CPU (در صورت وجود) دارند. بنابراین برای کارهایی که از کارت گرافیک استفاده می‌کنند یا امکان استفاده از شتاب بخشی گرافیکی وجود دارد، باید یک لپ تاپ با گرافیک قوی خریداری کنید.

کاربرد گرافیک لپ تاپ چیست؟
گرافیک لپ تاپ در گیمینگ، طراحی، انکودینگ، رندرینگ، کار با ویدئو، شبیه سازی، طراحی صنعتی، مدل سازی، انیمیشن سازی، اتوکد، بازی سازی، یادگیری ماشین و هوش مصنوعی و تولید محتوا بسیار حائز اهمیت است و به همین دلیل ممکن است به یک گرافیک لپ تاپ قوی نیاز پیدا کنید و گرافیک داخلی پاسخگوی کار شما نباشد.
وجود گرافیک لپ تاپ قوی حتی در پخش ویدئو آنلاین، کار با فتوشاپ، کار با پرمیمیر و بسیاری از برنامه‌های ویرایش ویدئو و تصویر موجب افزایش سرعت و کارایی می‌شود.
همچنین ممکن است برای متصل کردن لپ تاپ خود به تلویزیون‌ها و مانیتورهای 4K یا بیش از یک صفحه نمایش باکیفیت بالا، به لپ تاپ‌های با گرافیک مجزا نیاز پیدا کنید.

کارت گرافیک لپ تاپ چیست؟
در لپ تاپ‌های دارای گرافیک مجزا درست همانند کامپیوترهای معمولی یک کارت گرافیک وجود دارد که پردازنده گرافیکی، تراشه‌های حافظه ویدئویی و قطعات الکترونیکی ضروری را بر روی خود دارد. با این حال بر خلاف کارت گرافیک دسکتاپ، گرافیک لپ تاپ صرفاً یک بُرد الکترونیکی است و فن از قبل نصب شده روی خود کارت، بک پلیت، محفظه کولر، درگاه خروجی تصویر و کانکتور تغذیه معمولی ندارد.
باید بدانید تقریباً شما نمی‌توانید کارت گرافیک لپ تاپ را به طور جداگانه خریداری و نصب کنید. البته برخی لپ تاپ‌ها امکان ارتقای گرافیک هم دارند اما این کار بسیار محدود است. همچنین به دلیل محدودیت‌های مصرف انرژی و خنک سازی، تقریباً در هیچ موردی نمی‌توانید به دلخواه گرافیک مورد نظرتان را خریداری و بر روی یک لپ تاپ نصب کنید.
برخی از گرافیک‌های لپ تاپ ممکن است بر روی همان مادربرد لپ تاپ نصب شده باشند و قابل جداسازی نباشند.
کارت گرافیک لپ تاپ هم درست همانند نمونه‌های دسکتاپ در مدل‌های گوناگونی عرضه شده است که از مدل‌های رده معمولی برای گرفتن خروجی تصویر گرفته تا میان رده و رده بالا برای گیمینگ و کارهای گرافیکی را شامل می‌شود. بنابراین قدرت گرافیک لپ تاپ‌ها به یک اندازه نیست.

مهم‌ترین تفاوت گرافیک لپ تاپ با دسکتاپ چیست؟
مهم‌ترین و بزرگ‌ترین تفاوت گرافیک‌های لپ تاپ با دسکتاپ به محدودیت‌های انرژی و گرما مربوط می‌شود. می دانیم در لپ تاپ‌ها که وابسته به باتری هستند یا باید با باتری هم قابل استفاده باشند، محدودیت شدید مصرف انرژی وجود دارد، به همین دلیل قطعات لپ تاپ عمدتاً کم مصرف‌تر، کُندتر و ضعیف‌تر از نمونه‌های دسکتاپ هستند.
همچنین از آنجایی که در لپ تاپ‌ها فضا و تعداد فن‌ها و اندازه کولر بسیار محدود است، باید میزان گرمای تولید شده پایین نگه داشته شود که بدون فدا کردن کارایی ممکن است.
طبق آنچه که اشاره شد، معمولاً توان طراحی گرمایی (TDP) و مصرف گرافیک لپ تاپ بسیار پایین‌تر از نمونه‌های دسکتاپ است و از آنجایی که فرکانس‌های پایین‌تر و بوست محدودتری هم دارند، ضعیف‌تر از دسکتاپ هستند.
از آنجایی که طراحی لپ تاپ‌ها مشابه نیست، یک گرافیک لپ تاپ یکسان می‌تواند در چندین پیکربندی با TDP و فرکانس‌های متفاوتی عرضه شده باشد که کارایی آنها متفاوت است. به همین دلیل برای نمونه همه لپ تاپ‌های مجهز به گرافیک NVIDIA GeForce RTX 3080 به یک اندازه قوی نیستند.

چگونه لپ تاپ دارای کارت گرافیک را تشخیص بدهیم؟
معمولاً بر روی لپ تاپ‌های دارای گرافیک مجزا یک برچسب با لوگو NVIDIA GeForce یا AMD Radeon چسبانده شده است. این لپ تاپ‌ها غالباً قدرت گرافیکی بالاتری نسبت به لپ تاپ‌های با گرافیک داخلی دارند.
البته یک لپ تاپ می‌تواند به طور هم زمان دارای گرافیک داخلی و گرافیک مجزا (اصطلاحاً هیبریدی) هم باشد. در این صورت در مواقعی که کارهای سبک انجام می‌دهید برای صرفه جویی در مصرف باتری از گرافیک داخلی استفاده می‌شود اما هنگام انجام کارهای سنگین، گرافیک مجزا به طور خودکار مورد استفاده قرار می‌گیرد. امکان انتخاب دستی این دو نیز وجود دارد.

کارت گرافیک لپ تاپ اکسترنال چیست؟
برخی لپ تاپ‌ها این امکان را دارند که بتوانید یک کارت گرافیک اکسترنال (eGPU) به آنها متصل کنید و از قدرت گرافیکی بالاتر در کارهایی چون گیمینگ، رندرینگ و طراحی برخوردار شوید. با این حال این قابلیت تنها در برخی لپ تاپ‌ها یافت می‌شود و کارت‌های گرافیک اکسترنال هم قیمت بالایی دارند.
از کاربردهای کارت گرافیک های لپ تاپ اکسترنال می‌توان گیمینگ، رندرینگ، انکودینگ و محاسبات مرتبط با هوش مصنوعی را برشمرد. دقت داشته باشید گرافیک‌های لپ تاپ اکسترنال محدودیت‌های خود را دارند و معمولاً کارایی ضعیف‌تری نسبت به گرافیک مجزا نصب شده درون خود لپ تاپ دارند.
همچنین محفظه‌های کارت گرافیک اکسترنال برای لپ تاپ (GPU Enclosure) در دسترس هستند که می‌توانید کارت گرافیک دسکتاپ دل خواه خود را داخل آنها نصب کنید. البته باید محدودیت مصرف انرژی را رعایت کنید که کارت گرافیک انتخابی شما پرمصرف تر از پاور بکار رفته در محفظه نباشد.

انواع کارت گرافیک لپ تاپ انویدیا و AMD
کارت‌های گرافیک لپ تاپ انواع مختلفی دارند و می‌توانند محصول AMD یا انویدیا باشند. البته اخیراً اینتل هم با برند Arc به این بازار وارد شده است اما هنوز بازیگر جدی در بازار لپ تاپ محسوب نمی‌شود و اینتل گرافیک لپ تاپ پرقدرتی ندارد.
هر دو انویدیا و AMD گرافیک‌های لپ تاپ بسیار متنوعی دارند که از مدل‌های ضعیف گرفته (چون سری MX) تا مدل‌های پرقدرت و ورک استیشن RTX و Quadro را شامل می‌شود. بنابراین باید کارت‌های گرافیک لپ تاپ را بشناسید تا بتوانید بهترین گرافیک لپ تاپ را انتخاب کنید.
گرافیک‌های لپ تاپ انویدیا از سری GeForce MX شروع می‌شوند که بیشتر برای استفاده مالتی مدیا چون پخش ویدئو، وب گردی، کار با آفیس و نهایتاً اجرای بازی‌های قدیمی مناسب است. البته با مدل‌های رده بالاتر GeForce MX ممکن است بتوانید بازی‌های سبک یا جدید را با تنظیمات پایین هم اجرا کنید اما GeForce MX برای بازی مناسب نیست و قدرت زیادی هم ندارد. همچنین گرافیک‌های لپ تاپ MX انویدیا برای مدل سازی سه بعدی، طراحی یا رندرینگ به هیچ عنوان مناسب نیستند.

سری بعدی پردازنده‌های گرافیکی انویدیا GeForce RTX هستند که برای گیمینگ طراحی شده‌اند و قدرت مناسبی در کارهای دیگری چون طراحی و رندرینگ هم دارند. با این حال از نظر قدرت پردازشی، قابلیت‌های پیشرفته و داشتن هسته‌های اضافی پایین‌تر از سری RTX قرار می‌گیرند.
سری GeForce RTX را قوی‌ترین گرافیک‌های لپ تاپ انویدیا تشکیل می‌دهند و مخصوص گیمینگ با قابلیت‌هایی چون Ray Tracing، DLSS و گیمینگ با نرخ فریم دهی بالا هستند. همچنین گرافیک‌های لپ تاپ RTX انویدیا قدرت بالایی هم در استفاده کاری دارند.
برخی از گرافیک‌های لپ تاپ انویدیا یک نسخه با پسوند Max-Q هم دارند که ضعیف‌تر و کم مصرف‌تر از نسخه اصلی است. معمولاً نسخه‌های Max-Q در لپ تاپ‌های سبک‌تر و باریک‌تر استفاده می‌شوند.
کارت‌های گرافیک حرفه‌ای سری NVIDIA RTX A5000 لپ تاپ مخصوص استفاده ورک استیشن و کارهایی هستند که از قابلیت‌های نرم افزاری ویژه انویدیا بهره می‌برند. از جمله این کاربردها می‌توان رندرینگ، طراحی به کمک کامپیوتر، بازی سازی، انیمیشن سازی، مجازی سازی، هوش مصنوعی و استفاده‌های علمی را بشمرد. این سری گران‌ترین گرافیک‌های لپ تاپ هستند.
در طرف مقابل AMD سری Radeon RX برای گیمینگ و سری Radeon Pro و FirePro برای استفاده ورک استیشن را عرضه کرده است. البته محصولات قدیمی‌تر هم در دسترس هستند. گرافیک های لپ تاپ کنونی AMD شامل سری های AMD Radeon RX 6000M، AMD Radeon RX 6000S و AMD Radeon RX 5000M است.

کارت گرافیک لپ تاپ ورک استیشن چیست و چه کاربردی دارد؟
برای استفاده‌های ورک استیشن که از درایورها و بهینه سازی های اختصاصی سود می‌برند، قوی‌ترین گرافیک لپ تاپ دنیا NVIDIA RTX A5500 Mobile است. این کارت گرافیک لپ تاپ از 16 گیگابایت حافظه ویدئویی 256 بیتی و 7424 هسته CUDA بهره می‌برد. همچنین کارت‌های گرافیک لپ تاپ RTX A انویدیا دارای فناوری تصحیح خطا حافظه (ECC) هستند.
انویدیا سری Quadro RTX را هم برای ورک استیشن دارد اما در حال باز نشسته کردن آن است و جای خود را به سری RTX A می‌دهند.
کارت‌های گرافیک ورک استیشن یا حرفه‌ای سری RTX A انویدیا برای کارهایی چون طراحی با کامپیوتر، انیمیشن سازی، هوش مصنوعی، تدوین حرفه‌ای ویدئو، کارهای علمی، تحلیل داده، مدل سازی، شبیه سازی، جلوه‌های بصری، معماری، ساخت و ساز، مهندسی، واقعیت مجازی، یادگیری ماشین و تولید محتوا مناسب هستند.
از جمله برنامه‌هایی که با پردازنده‌های گرافیکی ورک استیشن عملکرد بهتری دارند یا داشتن یک کارت گرافیک ورک استیشن برای آنها لازم است، می‌توان موارد زیر را برشمرد:

برنامه های Altair
برنامه های ANSYS
SOLIDWORKS
COMSOL
CATIA
Autodesk AutoCAD
Autodesk 3ds Max
Adobe After Effects CC
Autodesk 3ds Max
Autodesk Maya
Maxon CINEMA 4D
Adobe Media Encoder
Adobe Premiere Pro
Autodesk Flame
Avid Media Composer
Magix Vegas Pro
Adobe Photoshop
Adobe Illustrator

عمده تفاوت کارت‌های گرافیک ورک استیشن انویدیا با RTX معمولی به وجود درایورهای تأیید شده و اختصاصی برای برنامه‌ها و پشتیبانی از یادگیری عمیق مربوط می‌شود. همچنین معمولاً کارت های گرافیک حرفه ای انویدیا حجم بیشتری حافظه ویدئویی (Vram) دارند.
معمولاً کارت های گرافیک حرفه ای انویدیا از قدرت محاسباتی بالاتری برخوردار هستند و در کارهای محاسباتی یا رندرینگ سرعت بالاتری دارند. همچنین باید به این نکته اشاره کنیم که کارت های گرافیک حرفه ای برای استفاده طولانی مدت طراحی شده اند و می توانند ساعت ها یا حتی روزها و هفته های متوالی بدون دغدغه کار کنند.
هرچند کارت های گرافیک حرفه ای یا ورک استیشن در رندرینگ و طراحی کامپیوتری (CAD) سرعت بسیار بالاتری دارند، اما در استفاده های کاری غیر حرفه ای همان کارت های گرافیک گیمینگ هم پاسخگو هستند. این موضوع با توجه به قیمت بسیار بالاتر کارت های گرافیک حرفه ای قابل توجه است.