ارمنستان جزو کشورهای کوهستانی و گردشگر پذیر می باشد، که بین دریای سیاه و خزر قرار دارد. این کشور کوهستانی به خاطر موقعیت جغرافیایی خود دارای دیدنی‌ ها و جاذبه‌ های طبیعی بسیاری مانند دریاچه‌ ها، رودخانه‌ ها و قله‌ ها و هم چنین به خاطر وجود قدمت کهن خود توانسته بناها و دیدنی‌ های تاریخی بسیاری را در خود جای دهد. کشور ارمنستان به خاطر توریستی بودن و گردشگر پذیر بودن خود توانسته این دو منبع را به اصلی ترین منبع در آمد خود تبدیل کند.

دریاچه سوان

دریاچه سوان به عنوان یکی از بزرگ‌ ترین دریاچه‌ های آب شیرین جهان می باشد، و ارتفاع آن از سطح دریا به 2000 متر می‌ رسد. دریاچه سوان در نزدیکی شهر ایروان واقع شده است، به‌ طوری که با حدود یک ساعت رانندگی می‌ توانید به این دریاچه برسید. آب و هوای این دریاچه با نزدیک شدن به فصل تابستان بسیار خوش آب و هوا و ایده آل می باشد، و همین موضوع باعث می شود، تا بهترین گزینه برای انجام دادن تفریحاتی مانند شنا و آب‌ تنی، آفتاب‌ گرفتن، جت اسکی و قایق‌ سواری، کایت سرفینگ، پاراگلایدر سواری، ماهی‌ گیری، ویک بوردینگ و... محسوب می‌شود. در این منطقه یک شبه جزیره کوچکی وجود دارد، که به محل پلاژهای تفریحات ساحلی تبدیل شده است.

از جاذبه‌ هایی که اطراف دریاچه وجود دارد، می‌ توان به پارک ملی سوان، صومعه سواناوانک، قبرستان نوراتوس، روستای نرکین گتاشن و قلعه آدزبرد اشاره کرد.

باغ گیاه‌ شناسی ایروان

این باغ در قسمت شمال شرقی شهر ایروان قرار گرفته شده است. در باغ گیاه‌ شناسی ایروان بیش از 200 گونه‌ بومی و گیاهی نادر و کمیاب نظیر خانواده کاجیان، سرویان، گل‌سرخیان و تیره زیتون وجود دارد. این باغ که در سال 1935 افتتاح شد، به فرهنگستان ملی علوم ارمنستان تعلق دارد، و اغلب در برنامه گردشگران تور ارمنستان قرار می‌ گیرد. این باغ قسمت های مختلفی دارد، که شما می توانید ساعت های طولانی در آن جا قدم بزنید، و از تماشای گل‌ رهای رنگارنگ و گیاهان متنوع لذت ببرید.

مرکز تفریحی کوئست روم
مرکز تفریحی کوئست روم برای انجام بازی‌ های اتاق فرار در ایروان می باشد. در این بازی شما در اتاقی پر از معما محبوس می‌ شوید، و تنها 60 دقیقه زمان برای حل آن‌ ها و خروج از اتاق دارید، ولی یادتان باشد، که این بازی به زبان روسی و ارمنی است، و در صورتی که با این زبان آشنا نباشید، نخواهید توانست از تفریحات این مرکز لذت ببرید. بازی مذکور در قالب گروه‌ های دو تا چهار نفره برگزار می‌ شود.

دنیای آبی ایروان

دنیای آبی ایروان به خاطر داشتن امکانات تفریحی، ورزشی و رستوران، هر ساله توانسته گردشگران را به سمت جذب کند. این مجموعه که در حومه ی شهر ایروان قرار گرفته شده است، و دارای دو بخش پارک آبی تابستانی و پارک آبی سرپوشیده می باشد. پارک آبی روباز فقط در فصل گرم سال فعالیت می‌ کند، و مجهز به چندین نوع استخر، سرسره‌ های بزرگ آبی و رستوران است. پارک سرپوشیده نیز با دو استخر بزرگ، استخرهای معمولی، چندین سرسره بزرگ آبی، آبفشان، باشگاه بدن‌ سازی، مرکز ‌توان‌ بخشی پزشکی و امکانات صخره‌ نوردی، محل خوبی برای تفریح محسوب می شود.

باغ‌ وحش ایروان

مساحت این باغ وحش حدود ۳۵ هکتار می باشد، و به‌ عنوان یک باغ جانور شناسی بزرگ در سال 1941 شروع به فعالیت کرده است. در این باغ وحش، پرندگان، خزندگان و پستاندارانی همچون شیر آفریقایی، فیل، اسب آبی، لاما، جگوار، میمون ماکاک ژاپنی، گرگ، پلنگ، کرکس گریفن، کاسکو، پایتون توپی، تمساح نیل و... نگهداری می‌ شوند. قسمت بازی‌ های تعاملی، از بخش‌ های جالب باغ وحش ایروان می باشد، که کودکان می‌ توانند با همراهی کارشناسان به حیوانات غذا بدهند.

تله کابین بال‌ های تاتو

تله‌‌کابین به خاطر داشتن طول 5.7 کیلومتر به عنوان طولانی‌ ترین تله‌ کابین یکسره و بدون توقف جهان محسوب می شود، که سال 2010 افتتاح شده است. این تله‌ کابین از روستای هالیدزور تا صومعه تاتو امتداد دارد، و گردشگران می‌ توانند در عرض 12 دقیقه این مسافت را طی کنند. هر کابین برای 30 مسافر و یک راهنما ظرفیت دارد، و جا به‌ جایی 240 مسافر در هر ساعت امکان‌ پذیر است. بیشترین ارتفاع کابین‌ ها در این مسیر به 320 متر از سطح زمین می‌ رسد.

پارک عشاق ایروان

پارک عشاق با مساحتی بالغ بر 1.6 هکتار در مرکز شهر ایروان واقع شده است، و به یکی از پرطرفدارترین جاذبه‌ های شهر محسوب می‌ شود. این پارک دنج و سرسبز، با یک دریاچه و دو جزیره در ضلع شرقی، محلی ایدئال برای برگزاری جشن‌‌ ها و برنامه‌ های سنتی کشور ارمنستان می باشد. سالن آمفی‌ تئاتر، کافه، نورپردازی‌ های زیبا و حرفه‌ ای، امکانات رفاهی و... نیز برای گردشگران در نظر گرفته شده است.

دریاچه قو ایروان

دریاچه قو یکی از دریاچه‌ های مصنوعی در میدان آزادی ایروان می باشد، که به‌ دلیل برپایی جشنواره تابستانی منطقه‌ ای و سینمای روبازش معروف است. اسم این دریاچه با اقتباس از باله معروف چایکوفسکی با نام دریاچه قو، نام‌ گذاری شده است. دریاچه در طول زمستان نیز پرطرفدار می باشد، چون که آب آن یخ می‌ زند، و برای اسکی می باشد. وجود تعداد زیادی کافه، رستوران و فروشگاه نیز از گذران لحظاتی خوش حکایت دارند.

پارک پیروزی ایروان

پارک پیروزی ایروان در بالای پله‌ های کاسکاد قرار گرفته شده است، و شما نه‌ تنها می‌ توانید با قایق‌ های پارویی روی دریاچه کوچک آن خوش بگذرانید، بلکه به رستوران آن سری بزنید، و از صرف یک وعده غذا در کنار موسیقی زنده لذت ببرید. علاوه بر تفریح، بازدیدی از مجسمه مام ارمنستان و موزه جنگ داشته باشید، که در بخش انتهایی پارک قرار دارند.

پل شیطان
پل شیطان (پل ساتانا) یکی از شگفتی‌ های طبیعی ارمنستان می باشد، که در زیر صومعه تاتو قرار گرفته شده است. باد و آب در طول هزاران سال این جاذبه طبیعی را ایجاد کرده، و گدازه‌ های آتشفشانی آن را صیقل داده، و سوراخ کرده‌ اند. این پل طبیعی، 60 متر عرض و 30 متر طول دارد. در نزدیکی این محل امکان شنا در چشمه‌ های آب گرم وجود دارد، و افراد شجاع نیز می‌ توانند جسارت خود را در دیدن غارهای مخفی زیر چشمه‌ ها به بوته آزمایش بگذارند.

موزه های ارمنستان
موزه‌ های بسیاری در کشور ارمنستان و مخصوصاً در ایروان فعالیت دارند، که از آن جمله می‌ توان به موزه منبت‌ کاری ایروان، موزه کومیتاس، موزه هنر و ادبیات چارنتس، موزه زمین‌‌ شناسی ارمنستان، موزه یرواند کوچار، خانه موزه مارتیروس ساریان، موزه هنر مدرن ایروان، خانه موزه هوهانس تومانیان، موزه فرش مگرین، موزه هنرهای روسی، موزه هنر کافسجیان، موزه برادران میکویان، موزه هنرهای مردمی ایروان، موزه سرگئی پاراجانف و... اشاره کرد.

موزه تاریخ ارمنستان
شروع فعالیت موزه تاریخ ارمنستان از سال 1921 در ایروان می باشد. در این موزه مجموعه بزرگی از آثار تاریخی کمیاب و بی‌ نظیر را به نمایش گذاشته شده است. ضمن این که کار مرمت و حفظ آثار در موزه انجام می‌ شود. آثار این موزه 3 طبقه در قسمت های مختلفی مانند قوم‌ شناسی، نیوماتیک، تاریخ مدرن، باستان‌ شناسی و مجموعه آنلاین در معرض دید همگان قرار گرفته‌ است، که برخی از آن‌ ها قدمتی بالغ بر پنج هزار سال دارند.

وب‌ سایت رسمی این موزه امکان بازدید از قسمت ‎ها و مجموعه‌ های مختلف موزه را به‌ صورت آنلاین فراهم کرده است، و در نتیجه علاقه‌ مندان بدون سفر به این کشور نیز می‌ توانند از قسمت های مختلف آن دیدن کنند.

موزه ماتناداران

موزه ماتناداران (موزه دست‌نویس‌ های باستان) یکی از مهم‌ ترین گنیجنه‌ های ادبی و نسخ تاریخی ایروان ارمنستان می باشد، که شامل 17 هزار دست‌ نوشته خاص می‌ شود. افرادی که به ادبیات، هنر، فلسفه و تاریخ علاقمند هستند، به هیچ عنوان نباید بازدید از این جاذبه و لذت دیدن دست‌‌ نوشته‌ های کهن رومی‌ ها، ایرانی‌ ها، اعراب و ارامنه را از دست بدهند.

کتیبه‌ ها و سنگ قبرهایی در محوطه بیرونی موزه وجود دارد، که از مناطق باستانی ایروان جمع آوری شده‌ اند. همچنین قبل از ورود به موزه شاهد مجسمه ماشتوتس، مبدع الفبای ارمنی خواهید بود، که در حال آموزش الفبا به یک نوجوان است.

موزه اربونی

این موزه در سال 1968 تاسیس شد، که با دو هزار و هفتصد و پنجاهمین سالگرد تاسیس ایروان هم‌ زمان بود. موزه اربونی به‌ عنوان یکی از مهم‌ ترین مرکز اورارتوشناسی در منطقه منبع مهمی برای درک ارتباط قوم اورارتو با تمدن‌ های آسیای صغیر، مدیترانه و بین‌ النهرین محسوب می‌ شود. در واقع اکتشافات باستان‌ شناسی در دژ اربونی منجر به تاسیس این موزه شد. ساختمان موزه با الهام از سبک کاخ‌ های اورارتو طراحی شده است، و از نوشته‌ های خط میخی تا زره‌ های فولادی، ظروف و زیورآلات عقیق و النگوهای برنزی در آن یافت می‌ شود.

موزه چاپ ایروان

این موزه که در ساختمان کتابخانه ملی ارمنستان واقع شده است، به بررسی صنعت چاپ از گذشته تا امروز می‌ پردازد. این موزه از 6 سالن تشکیل شده، که بزرگ‌ ترین قسمت آن به تاریخچه صنعت چاپ و نشریات ارمنستان اختصاص یافته است. علاوه بر کتاب امضا شده‌ ای از لرد بایرون می‌ توانید از نقشه ارمنستان دیدن کنید، که در سال 1695 در آمستردام چاپ شده است.

جاذبه‌ های تاریخی ارمنستان
مکان های دیدنی ارمنستان شامل طیف وسیعی از مراکز مذهبی، تاریخی مانند مسجد کبود، کلیسای جامع سارکیس مقدس، صومعه ساناهین، کلیسای جامع سنت گریگور روشنگر، صومعه خور ویراپ، کلیسای ادزون، کلیسای سنت آستواتساتین نورک و... می‌ شود.

میدان جمهوری ایروان

میدان جمهوری به عنوان نماد اصلی شهر ایروان می باشد، که با طراحی زیبایش به‌ شکل بیضی، نظر هر گردشگری را به خود جذب می‌ کند. در فصل تابستان که فواره‌ های موزیکال رو به‌ روی ساختمان آن روشن می‌ شود. به غیر از برپایی جشن‌ های ملی و اعیاد، مراسم مهمی مثل رژه نظامی روز استقلال ارمنستان هر سال در این مکان برگزار می‌ شود.

این میدان نه‌ تنها از نظر تاریخی حائز اهمیت است، بلکه به‌ خاطر وجود ساختمان‌ هایی نظیر نگارخانه ملی و ساختمان موزه تاریخ، وزارت دارایی، خانه دولت، وزارت ترابری و ارتباطات جمهوری ارمنستان، هتل ماریوت ارمنستان، وزارت امور خارجه و فواره‌ های موزیکال در آن نیز از مهم‌ ترین بخش‌ های شهر محسوب می شود.

یادمان نسل‌ کشی ارمنی‌ ها
مجموعه یادمان نسل‌‌کشی ارمنی‌‌ها را شاید بتوان از مکان های دیدنی غم‌ انگیز ایروان محسوب کرد، که نسل‌ کشی ارامنه به وسیله ی ترکان عثمانی را به تصویر می‌ کشد. ساختمان این موزه دارای 12 ستون نوک‌ تیز به نشانه 12 استانی می باشد، که ارامنه در آن‌ ها کشته شدند، و یک ستون 44 متری به‌ عنوان نمادی از جریان مجدد زندگی ارامنه در آن خودنمایی می‌ کند. جالب این که آتشی موسوم به آتش جاویدان در وسط این ستون‌ ها قرار گرفته است، که به روح خاموشی‌ ناپذیر ارامنه اشاره دارد. ارامنه زیادی از سراسر دنیا در تاریخ 24 آوریل به این محل می‌ آیند، تا یاد از‌ دست‌ رفتگان را با اهدای گل و ادای احترام زنده نگه دارند.

همچنین دیوار سنگی بزرگی در سمت چپ مجموعه وجود دارد، که نام شهرهای محل قتل‌ عام روی آن به چشم می‌ خورد.

معبد گارنی
معبد گارنی تنها یادگار ارمنستان از دوران پیش از مسیحیت می باشد، که به‌ خاطر اهمیت آن در بین آثار تاریخی، تصویر معبد برای سال‌ ها روی اسکناس‌ های این کشور نقش بسته بود. این معبد در روستای گارنی در فاصله 32 کیلومتری جنوب شرقی ایروان قرار دارد، و تاریخچه ساخت آن به قرن اول میلادی برمی‌گردد، که به دستور پادشاه تیرداد اول برای خدای مهر ساخته شد.

بعد از آن که مسیحیت به‌ عنوان دین رسمی ارمنستان اعلام شد، کلیه معابد ویران یا تبدیل به کلیسا شدند، ولی معبد گارنی از این ماجرا جان سالم به در برد. این معبد در نهایت به خاطر زلزله مهیب سال 1679 میلادی به‌ کلی ویران شد، و بعدها بازسازی آن در سال 1969 کلید خورد، و 6 سال طول کشید. ساختمان کنونی معبد 24 ستون به ارتفاع 6.5 متر دارد، که هر ستون شامل ته ستون، تنه و سرستون می‌ شود.

صومعه گغارد
صومعه گغارد یکی از جذاب‌ ترین مکان های دیدنی ارمنستان می باشد، که قدمت آن به سده هفت میلادی برمی‌گردد، و جزو میراث جهانی یونسکو محسوب می شود. این صومعه که در 35 کیلومتری ایروان و در نزدیکی معبد گارنی قرار دارد، در دو دوره مختلف در دل کوه تراشیده شده است. اسم این محل از نیزه مقدسی گرفته شده، که مسیح در زمان مصلوب‌ شدن به‌ وسیله آن مجروح شد، و نیزه در این کلیسای نگهداری می‌ شد، تا این که بعدها به خزانه مقدس در کلیسای جامع اچمیادزین انتقال یافت.

این صومعه دارای ساختمان بیرونی و داخلی می باشد، و جالب این که نماد شیر سنگی در ورودی‌ های آن به چشم می‌ خورد. داخل آن نیز نسبتاً تاریک می باشد، و نورپردازی خاصی ندارد، هر چند خاصیت آکوستیک و محیط رمزآلودش، برای گردشگران جذاب است.

کلیسای جامع زوارتنوتس

کلیسای جامع زوارتنوتس یکی از زیباترین و قدیمی‌ ترین کلیساهای کشور ارمنستان می باشد، که در 5 کیلومتری ایروان قرار دارد. این کلیسا در سال 2000 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید، و به عنوان محلی عالی جهت آشنایی با تاریخ این سرزمین محسوب می‌ شود.

کلیسای زوارتنوتس در اواسط سده هفت میلادی ساخته، و به یکی از مهم‌ ترین کلیساهای آن دوره تبدیل شد. بقایای این کلیسا تا اوایل سده بیستم میلادی مدفون بود، تا این که با انجام یک سری حفاری، بخش هایی مانند پایه کلیسا از زیر خاک بیرون کشیده شد. برخلاف کلیساهایی که در آن زمان در ارمنستان احداث می‌ شدند، سرستون‌ هایی با نوشته‌ هایی به زبان یونانی در کلیسای جامع زوارتنوتس وجود دارد، که در معماری ارمنی قرن هفتم میلادی معمول نبود.

کاسکاد
کاسکاد در پایین‌ ترین نقطه ی شهر از نظر ارتفاع را به بالاترین نقطه آن وصل می‌ کند. این محل دارای 750 پله می باشد، و از همین رو به آن ۱۰۰۰ پله نیز گفته می‌ شود، که در سال 1980 میلادی توسط الکساندر تامانیان بنا شده است.

یکی از قسمت های دیدنی کاسکاد بنایی می باشد، که به مناسبت پنجاهمین سالگرد پیروزی روس‌ ها بر آلمان‌ ها در جنگ جهانی دوم در بخش شمالی کاسکاد ساخته شد، و روی برجک آن نشان جاودانگی قرار دارد. ضمن این که مجسمه‌ های متعددی از هنرمندان معاصر در طبقه‌ های مختلف کاسکاد، نظر هر بیننده‌ ای را به خود جلب می‌ کند. همچنین فضای سرسبز با گل‌ های رنگارنگ باعث ایجاد محیطی دلنشین برای قدم‌ زدن و خوش‌ گذرانی شده است.

مام ارمنستان
مام ارمنستان در سال 1967 میلادی بر فراز شهر ایروان در پارک پیروزی ساخته شده ‌است. این مجسمه به‌ عنوان یادمانی از پیروزی در جنگ جهانی دوم جایگزین تندیس ژوزف استالین شد، که پیش‌ تر در این پارک قرار داشت.

این مجسمه 22 متری روی ستون بلندی از سنگ بازالت قرار گرفته شده است، که ارتفاع آن در مجموع به 51 متر می‌ رسد. مجسمه مام ارمنستان با شمشیری در دست مثل محافظی برای کشور به نظر می‌ رسد. تنها زمانی که از نزدیک این مجسمه را ببینید، خواهید توانست شکوه و عظمت آن را درک کنید.

مراکز خرید ارمنستان
بازار گوم (بازار گام)

بازار گوم یکی از بازارهای سنتی ایروان می باشد، که تاریخ پرفراز و نشیبی داشته است. در زمان‌ های قدیم و در بحبوحه جنگ، این بازار به‌ عنوان تنها بازار مخفی شهر برای خرید آذوقه مردم محسوب می‌ شد، که بعد از استقلال ارمنستان به یکی از محبوب‌ ترین مراکز خرید ایروان تبدیل شد. سپس فردی حکومتی این بازار را خرید و آن را تا حد زیادی به ویرانی کشاند، و منجر به تخریب طاق‌ های داخلی ساختمان و منبت‌ کاری‌هایش شد. با این وجود، بازار مذکور مجددا شروع به کار کرد، و تاکنون به فعالیت خود ادامه می‌ دهد.

هم چنین این بازار یکی از بزرگ‌ ترین بازارهای عمده‌ فروشی میوه تازه و خشک، سبزیجات و ترشیجات تازه و معطر، شکلات و مغازه‌ های سوغاتی می باشد. شیرینی‌ ها و خوراکی‌ های بسیار خوشمزه از جمله باقلواهای مخصوص منطقه، شیرینی‌ های آردی ایروان و... نیز در بازار گوم به فروش می‌ رسد.

بازار محلی ورنیساج
بازار محلی ورنیساج در روزهای شنبه و یکشنبه هر هفته در نزدیکی میدان جمهوری ایروان برپا می‌ شود، و امروزه به‌ عنوان یکی از جاذبه‌ های شهر شناخته می‌ شود. در این بازار انواع و اقسام کالا از صنایع دستی و زیورآلات تا ظروف مسی، دوربین عکاسی، کتاب، تابلوهای نقاشی، پوشاک و... به فروش می‌ رسد، و در نتیجه محل مناسبی برای خرید سوغاتی و یادگاری می باشد.

مرکز خرید دالما گاردن
مرکز خرید دالما گاردن مکانی عالی برای خرید اجناس از برندهای معروف جهان است، ضمن این که رستوران‌ ها و کافی‌ های متعدد آن، فرصت استراحت و صرف یک وعده غذای لذیذ را در اختیار شما می‌گذارند. این مرکز خرید دو طبقه که در سال 2012 در ایروان افتتاح شد، در زمان‌ های مشخصی از سال تخفیف‌ ها و حراج‌ های فوق‌ العاده‌ای دارد.

مرکز خرید مترونوم

مرکز خرید مترونوم یکی از بهترین مراکز خرید شهر ایروان می باشد، و مکانی مناسب برای خرید، تفریح و استراحت محسوب می شود. در این مرکز می‌ توانید از کیف و کفش و لباس تا لوازم آرایشی را خریداری کنید، و سپس به فودکورت‌ های متنوع آن سر بزنید. معمولاً اواخر هفته و روزهای تعطیل، افراد زیادی به این مرکز مراجعه می‌کنند. پس باید انتظار شلوغی و ازدحام جمعیت را داشته باشید.

ایروان مال

ایروان مال اولین مکانی می باشد، که بیشتر گردشگران در ایام سال نو، کریسمس و دیگر مناسبت‌ های ملی ارمنستان از آن بازدید می‌ کنند. این مرکز خرید که در سال 2014 شروع به کار کرد، 120 فروشگاه با برندهای معروف دارد.

مرکز خرید تشیر استریت شاپینگ گالری
این مرکز جزو بهترین مراکز خرید ارمنستان می باشد، که توانسته هر روز سال برای خرید سوغاتی و هدیه با قیمت مناسب و همین طور انواع پوشاک از برندهای معروف دنیا،‌ راهی آن می‌ شوند. بیش از 70 مغازه، مرکز نگهداری کودکان، کافه و رستوران، قسمت های مختلف این مرکز را تشکیل می‌ دهند.

خیابان شمالی

خیابان شمالی یکی از معروف‌ ترین خیابان‌ های ایروان برای تفریح و خرید می باشد. در این محل می‌ توانید انواع پوشاک، لوازم‌ آرایش، جواهرات، عطر، اجناس الکترونیک و... را خریداری کنید.

روسیا مال
روسیا مال دارای 7 طبقه در فاصله 300 متری میدان جمهوری ایروان می باشد، به همین خاطر جزو شلوغ‌ ترین مراکز خرید این شهر محسوب می‌ شود. از امکانات این مرکز می‌ توان به کافی شاپ، رستوران، فودکورت و زمین بازی اشاره کرد.
منبع: مجله والی