معرفی مهم‌ترین صنایع دستی استان فارس
امروزه سبک زندگی مردم باتوجه به پیشرفت صنعت و تکنولوژی، تغییر کرده و کاربردهای صنایع و هنرهای دستی کمتر شده است. با این حال صنایع دستی استان فارس، کاربردهای متنوعی داشته، این هنرها شامل مواردی همچون منبت‌کاری آباده، خاتم‌کاری شیرازی، گبه‌ها و گلیم‌های ایلات عشایر فارس و ظروف و اشیاء قلم‌زنی می‌شوند. از بین 120 رشته صنایع دستی در استان فارس، 80 رشته هنری فعال بوده و افراد زیادی در این رشته‌ها مشغول به کار هستند.

انواع کارگاه‌های گلیم‌بافی، گبه‌بافی، خاتم‌کاری، سفالگری، سرامیک‌سازی، قلاب‌بافی، کاشی‌های هفت رنگ و غیره در فارس درحال فعالیت بوده است و به علاقمندان به این هنرها آموزش می‌دهند. البته برخی از رشته‌های منسوخ شده این منطقه توسط استادکاران ماهر درحال احیا شدن است. در ادامه با مهم‌ترین هنرهای دستی این منطقه به تفضیل آشنا خواهیم شد.

1. قالی
هنر بافندگی در استان فارس، مربوط به عشایر این استان است و در مرتبه دوم روستاییان نیز در این هنر فعالیت دارند. بیشترین تولیدات قالی در استان فارس مربوط به ایل قشقایی و ایل خمسه بوده است. اغلب قالی‌ها و فرش‌های بافته شده توسط هنرمندان این منطقه برای مصرف شخصی بوده و کالای تجارتی به حساب نمی‌آیند. هنر قالی‌بافی در استان فارس، دنباله رو نوسانات بازار فرش نبوده و طرح‌های آن رنگ‌آمیزی خاص و طراوات زیادی دارد.

هنر قالی‌بافی در فارس از اولین مرحله تا آخرین مرحله اکثراً توسط زنان انجام خواهد شد. در ایل قشقایی، دار قالی به صورت افقی بنا شده و زنان بافنده بر روی زمین می‌نشینند. دار افقی برای کوچ‌نشینی بهتر بوده و حمل آن بر پشت چارپایان راحت‌تر است. در طرف مقابل، قالی‌های ایل خمسه که از عشایر عرب زبان هستند، از نوع عرب و باصری بوده و دارای طرح‌های بسیار متنوع و فارسی‌باف است. این قالی‌ و قالیچه‌ها به طور کامل از پشم بافته می‌شوند.
برای خرید انواع صنایع دستی استان های ایران به سایت فروش اینترنتی صنایع دستی آرامان بروید.

باید توجه داشت که فرش‌های بافته شده در ایلات هیچ‌گاه عیناً شبیه به یکدیگر نیستند زیرا که بدون نقشه و بر اساس ذهنیات بافته می‌شوند. برای بافندگان تازه‌کار، نقشه‌هایی به نام حور وجود دارد و رنگ‌های آن بر حسب سلیقه بافنده است. این صنایع دستی استان فارس بسیار نرم بوده و ضخامت آن‌ها نیز کمتر از فرش‌های دیگر است. همچنین گره‌هایی که در قالی‌های فارس زده می‌شود به طور متقارن و ترکی و هم به طور نامتقارن و فارسی هستند. این هنر بیشتر در روستاها و شهرهای آباده، شیراز و فسا متداول است.

2. گبه‌بافی
به نوعی قالی که به صورت گره‌ بافته شده و پرزهای بلندی به اندازه حدودی یک سانتی‌متر داشته، گبه نام دارد. گبه‌ها به صورت درشت بافته می‌شوند و اغلب جنبه مصرفی دارند. گبه‌هایی که در ایلات قشقایی بافته می‌شوند، نقش‌ها و رنگ‌های متنوعی دارند. گبه بافان قشقایی، به نقش شیر در گبه علاقه زیادی دارند و به نوعی نماد جوانمردی دانسته و یکی دیگر از دلایل آن نیز وجود شیر در دره کامفیروز و دشت ارژن در فارس است. از دیگر نقش‌های پرطرفدار دیگر می‌توان به لچک ترنج، ستاره، نقش خشتی، نقش حیوانات مختلف و غیره اشاره کرد. گبه‌ها در اندازه‌های مختلف بافته شده و متداول‌ترین اندازه 100 در 200 و 200 در 115 است.

3. جاجیم‌بافی
دیگر بافته‌های عشایر جاجیم بوده که بیشتر برای پوشش‌ رخت‌خواب و اثاثیه درون چادر‌ها کاربرد دارد. نام دیگر جاجیم در این مناطق، پوشن است. البته جاجیم در اندازه کوچک، برای روانداز نیز استفاده می‌شود. جاجیم نیز رنگ‌های مختلفی داشته و بیشتر به رنگ روشن بافته می‌شوند. نقوش شطرنجی، آینه‌ای، کنگره‌ای، موازی، حوض، مدخل، لوزی و غیره از اصلی‌ترین نقوش این صنایع دستی استان فارس است.

جاجیم‌های گل برجسته و یا گلیم سوزنی از بافته‌های مخصوص در استان فارس بوده که در طایفه کشکولی ایل قشقایی بیشترین میزان بافت را دارد. جاجیم‌های گل برجسته شباهت زیادی به گلیم دارند با این تفاوت که قسمت‌هایی از این جاجیم‌ها به صورت پیچشی بافته شده تا حالت برجسته بگیرد. زمینه این نوع جاجیم‌ها عمدتاً روشن بوده و نقوش آن‌ها بسیار زیبا و متنوع است. بافت کلی گلیم از تار و پودها پشمی و یک دست بوده و در ابعاد گلیم بافته می‌شود. نحوه چله کشی و ابزار بافت این نوع جاجیم‌ها به طور کامل مشابه با گلیم است.

4. سفالگری در صنایع دستی استان فارس
از هنرهای مورد علاقه در شیراز و استان فارس، سفالگری است که محصولات آن به عنوان سوغاتی این منقطه به فروش می‌رسند. گل سفال از مخلوط آب، خاک رس و مقداری ماسه و مواد سوختنی ساخته می‌شود. گل رس همچنین دارای اکسید آهن و آهک دارد که موجب شکل‌گیری و چسبندگی بیشتر خواهد شد و همچنین نفوذپذیری محصولات را کاهش می‌دهد. هنرمندان سفالگر، با دست و چرخ سفالگری، گل را شکل داده و محصولات مختلفی را تولید می‌کنند.

5. رنگرزی سنتی
کارگاه‌های متعدد رنگرزی در شهرها شیراز و دیگر شهرستان‌های استان فارس درحال فعالیت بوده و با مواد طبیعی مانند نیل، اسپرک، خوشک، روناس و غیره اقدام به رنگرزی خامه و ابریشم می‌کنند. رنگ‌های طبیعی دوام بسیار زیادی داشته و در بافت زیراندازها و گلیم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

برای خواندن ادامه مطلب: معرفی صنایع دستی فارس